Voor zorgprofessionals: samen de zorg voor vrouwen met HG versterken
Welkom op de informatiepagina van Stichting ZEHG, speciaal voor zorgverleners die werken met vrouwen die kampen met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum (HG).
Uit talloze ervaringsverhalen blijkt dat veel vrouwen zich gesteund voelen door hun zorgverleners – en dat is goud waard. Tegelijkertijd horen we ook waar het wringt: momenten waarop onbegrip of gebrek aan kennis het herstel bemoeilijken. Dáár ligt een mooie kans.
De manier waarop zorgprofessionals omgaan met vrouwen met hyperemesis gravidarum heeft enorme impact op hun beleving van deze ingrijpende periode. Daarom vind je op deze pagina gerichte informatie, praktische tips en inzichten, rechtstreeks uit de ervaringen van vrouwen die het zelf hebben meegemaakt.
Of je nu huisarts, verloskundige, gynaecoloog, verpleegkundige of psycholoog bent – jouw rol is onmisbaar.
Laat je inspireren, informeer je grondig en draag bij aan een mensgerichte, effectieve aanpak van HG.
Hyperemesis gravidarum
Hyperemesis gravidarum (HG) is een ernstige vorm van misselijkheden en braken in de zwangerschap. HG onderscheidt zich van ‘normale’ zwangerschapsmisselijkheid door enerzijds de ernst van de klachten, anderszijds doordat de aandoening samengaat met langdurig onvoldoende orale intake, gewichtsverlies, dehydratie en elektrolytstoornissen (met name hyponatriëmie en hypokaliëmie) BRON
HG treedt bij 0.2 – 3.6 % van de zwangeren op, en is de voornaamste oorzaak van een ziekenhuisopname in de eerste helft van de zwangerschap BRON. Deze aandoening kan nadelige effecten hebben op de gezondheid van de zwangere en kan een grote impact hebben op het dagelijks functioneren en kwaliteit van leven BRON. De gevolgen kunnen zo groot zijn dat een gewenste zwangerschap wordt afgebroken BRON. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat HG ook negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid van het (ongeboren) kind. Risico’s en gevolgen voor zowel moeder en kind leest u onder ‘Risico’s en gevolgen HG‘.
Er is op dit moment geen test om de diagnose HG te stellen of de ernst te meten. HG wordt gediagnosticeerd op basis van het klinisch beeld. De internationale consensus over de definitie van HG luidt als volgt:
• Characterized by severe nausea and/or vomiting
• Inability to eat and/or drink normally
• Strongly limits daily activities
Signs of dehydration were deemed contributory but not mandatory for the definition for HG (Appendix L)
De definitie die op dit moment voornamelijk voor HG aangehouden wordt is als volgt: HG is een potentieel levensbedreigende zwangerschapsaandoening, gekenmerkt door gewichtsverlies, ondervoeding, uitdroging en verlies van functioneren in het dagelijks leven door extreme misselijkheid en/of braken, en kan op langer termijn gevolgen hebben voor de gezondheid van moeder en baby(‘s).
Daarnaast schrijft Pregnancy Sickness Support het volgende over diagnostisering:
When diagnosing NVP and HG it is important to rule out other potential causes of nausea and vomiting particularly where symptoms start after the first trimester or where epigastric pain is present. In such cases investigations may be required to rule out other serious conditions such as peptic ulcer, appendicitis, gastro-intestinal obstruct, urinary tract infection to name but a few.
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is er geen verband tussen ketonurie en de ernst van HG. Bovendien is ketonurie geen graadmeter voor dehydratie. Het meten van ketonen in de urine heeft dan ook geen toegevoegde waarde bij de diagnostiek of het vaststellen van de ernst van HG. BRON Onder ‘Rehydratie‘ vindt u meer informatie over ketonurie en dehydratie. Gebruik eventueel de Rhodes Index of Vomiting, Nausea and Retching om de ernst van de misselijkheid helder te krijgen.
Tot nu toe is de etiologie van HG onbekend, er is wel een vermoeden van een multifactoriële oorzaak.
hCG en afwijkende placentaire groei en ontwikkeling
Er wordt gedacht dat stijgende levels van hCG misselijkheid en HG via verschillende wegen kunnen veroorzaken, bijvoorbeeld door de stijging van andere hormonen zoals schildklierhormonen en estradiol. Hoewel de meerderheid van de studies over de link tussen hCG en HG een positieve associatie beschrijven, is er door het verschillende gebruik van definities en uitkomstmaten een beperkte mogelijkheid een meta-analyse uit te voeren en blijven de uitkomsten twijfelachtig. BRON
Hoge levels hCG in het tweede trimester worden mogelijk veroorzaakt door abnormale placentatie. Bolin et al vond in een studie een associatie met placentale afwijkingen en HG.
Helicobactor pylori-infectie
Een meta-analyse uit 2015 suggereert dat een Helicobactor pylori-infectie geassocieerd wordt een verhoogd risico op HG:
”In conclusion, our meta-analysis suggested that there was a strong association between H. pylori infection and HG, allowing us to conclude that H. pylori should, therefore, be considered as one of the risk factors of HG. Screening for H. pylori should be added to the investigations for HG, especially in the developing countries. Appropriate therapeutic regimens for eradication of H. pylori could be considered to relieve the symptoms of HG in some intractable cases.”
In de afgelopen jaren zijn er nieuwe inzichten gekomen, hierdoor wordt er nu ook gedacht aan een genetische factor in de oorzaak van HG.
Erfelijk bepaald
Meerdere onderzoeken laten zien dat de ernst en de duur van misselijkheid en braken in de zwangerschap in sterke mate erfelijk wordt bepaald. BRON
Vrouwen met een moeder die HG heeft gehad, hebben zelf een drie keer zo grote kans om de aandoening te ontwikkelen. BRON
Het GDF15- en IGFBP7-gen
In Koot, M. H. (2019). Hyperemesis gravidarum: Definition, treatment, prognosis and offspring outcome wordt het volgende geschreven over GDF-15 en IGFBP7:
”Recentelijk werd in een genoombrede associatiestudie een verband gevonden tussen genetische varianten van het GDF15- en IGFBP7-gen en HG. BRON In een andere studie werd gevonden dat zwangeren met ernstige klachten van misselijkheid en braken een verhoogde serumconcentratie van GDF15 hadden. BRON GDF15 is een hormoon dat een effect heeft op de eetlust en wordt sterk tot expressie gebracht in trofoblastcellen van de placenta. GDF15 werd eerder geïdentificeerd als een belangrijke factor in het ontstaan van kankercachexie, die gekenmerkt wordt door misselijkheid, gewichtsverlies en spierverval.” BRON
Toekomstig research is nodig om het verband tussen GDF15 en HG verder te onderzoeken.
Risicofactoren
Een literatuurstudie van Ismail en Kenny (2007) laat verschillende risicofactoren bij HG zien: vrouwen met HG zijn onder andere gemiddeld genomen jonger, zijn vaker niet-rokers, hebben vaker een tweelingenzwangerschap en hebben vaker een geschiedenis met psychische stoornissen. Andere risicofactoren voor hyperemesis gravidarum zijn een eerder doorgemaakte hyperemesis gravidarum zwangerschap, molazwangerschap, nullipariteit, lage sociaaleconomische status, niet-Westerse achtergrond, druggebruik, pre-existente hypertensie en diabetes mellitus. BRON
Psychische oorzaak?
Het idee dat HG veroorzaakt wordt door psychische problemen is inmiddels achterhaald. HG wordt door allerlei instanties als zwangerschapsaandoening aangemerkt. Soms wordt toch getracht achter een mogelijk ‘trauma’ te komen, wat ten grondslag zou liggen aan de HG. Vrouwen worden hier emotioneel van, waardoor ze vaak juist op dat moment gaan overgeven. Iets wat dan weer als teken wordt gezien dat dit psychische probleem de oorzaak is van de HG. Het is echter zo dat HG verergert als vrouwen heftige emoties (zowel negatieve als positieve) ervaren, ‘beschuldigd’ worden van een onbekend emotioneel trauma zal dus in veel gevallen zorgen voor overgeefsessies, ook als van enig trauma geen sprake is. Meer informatie hierover, is te lezen in het volgende artikel van Dr Margaret O’Hara.
Behandeling en begeleiding
Op 9-1-2025 is de landelijke richtlijn voor de behandeling van Hyperemesis Gravidarum gelanceerd. Dit initiatief is geïnitieerd door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie. De richtlijn is ontwikkeld door een multidisciplinaire commissie met experts uit de gynaecologie, verloskunde, psychiatrie en huisartsgeneeskunde. Stichting ZEHG heeft waardevolle bijdragen geleverd vanuit het perspectief van de patiënt.
Deze richtlijn, gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, biedt de beste zorg voor patiënten met Hyperemesis Gravidarum.
De volgende onderwerpen worden behandeld:
- Het gebruik van de PUQE-score naast de anamnese om de ernst van Hyperemesis Gravidarum te classificeren.
- De waarde van ketonurie bepaling bij zwangeren voor het bepalen van de ernst van Hperemesis Gravidarum.
- De rol van eerste anti-emetica in de behandeling van zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- De rol van aanvullende en gecombineerde medicamenteuze behandelingen bij zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- De rol van niet-medicamenteuze behandelingen bij zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- De effectiviteit van verschillende rehydratiebehandelingen bij zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- De rol van sondevoeding bij zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- Het gebruik van tromboseprofylaxe in de behandeling van zwangeren met Hyperemesis Gravidarum.
- De mogelijke rol van een psychiater of psycholoog voor vrouwen met (een voorgeschiedenis van) Hyperemesis Gravidarum.
- Preconceptionele counseling voor vrouwen met een voorgeschiedenis van Hyperemesis Gravidarum.
- De organisatie van de zorg voor patiënten met Hyperemesis Gravidarum.
Voor wie is deze richtlijn bedoeld?
Deze richtlijn is bedoeld voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zorg voor patiënten met Hyperemesis Gravidarum, zowel in de eerste, tweede als derde lijn.
Voor huisartsen zijn de NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode en de NHG-Standaard Preconceptiezorg leidend.
Zorgprofessionals kunnen HIER de richtlijnen vinden
Risico’s en gevolgen HG
De impact van hyperemesis gravidarum (HG): verder kijken dan alleen fysiek ongemak
Voor zorgprofessionals is het belangrijk om te erkennen dat hyperemesis gravidarum (HG) veel verder reikt dan “alleen maar misselijkheid”.
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat HG niet alleen fysiek belastend is, maar ook een diepe invloed heeft op het dagelijks functioneren en de mentale gezondheid van vrouwen. De constante uitputting, het sociale isolement en het verlies van regie maken de ervaring voor veel vrouwen traumatisch.
Daarnaast zijn er signalen dat HG ook gevolgen kan hebben voor het ongeboren kind, zoals een verhoogd risico op groeivertraging of vroeggeboorte.
Als zorgprofessional speel jij een sleutelrol in het vroeg herkennen en serieus nemen van deze signalen. Jouw begeleiding – met oog voor zowel medische als psychosociale aspecten – kan het verschil maken in hoe een vrouw haar zwangerschap beleeft én doorstaat.
Wil je bijdragen aan betere zorg voor vrouwen met HG? Op deze pagina vind je evidence-based inzichten, tips vanuit patiëntperspectief en tools die je direct kunt toepassen in jouw praktijk.
Samen zorgen we dat geen enkele vrouw met HG zich meer onbegrepen of alleen voelt.
Mogelijke foetale complicaties bij hyperemesis gravidarum (HG)
Hoewel de focus vaak ligt op de impact van HG op de moeder, is het belangrijk dat zorgprofessionals ook alert zijn op de mogelijke gevolgen voor het ongeboren kind. Onderzoek, onder andere van de HER Foundation, wijst op een verhoogd risico op diverse foetale complicaties, waaronder:
🔹 Vroeggeboorte 🔹 Aangeboren hartafwijkingen 🔹 Afwijkingen van de huid en buitenste structuren (integumentum) 🔹 Laag geboortegewicht 🔹 Vertraagde groei (kortere lichaamslengte) 🔹 Niet-ingedaalde testikels (cryptorchidisme) 🔹 Heupdysplasie 🔹 Neurologische ontwikkelingsstoornissen 🔹 Skeletafwijkingen🔹 Perinatale sterfte 🔹 Gedrags- en emotionele stoornissen 🔹 Sensorische verwerkingsproblemen (Sensory Processing Disorder)
🧠 Deze complicaties onderstrepen het belang van tijdige diagnose, adequate behandeling en multidisciplinaire begeleiding bij HG.
De psychische nasleep van HG: wees alert op PTSS
Hyperemesis gravidarum (HG) laat diepe sporen na – niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Voor veel vrouwen is een zwangerschap met HG allesbehalve een mooie of gekoesterde periode.
Wat vaak onderbelicht blijft: bijna 1 op de 5 vrouwen ontwikkelt na een HG-zwangerschap een posttraumatische stressstoornis (PTSS). De combinatie van aanhoudend lichamelijk lijden, onbegrip uit de omgeving en verlies van controle maakt dat de zwangerschap door velen als traumatisch wordt ervaren.
Als zorgprofessional heeft u een belangrijke rol in het (h)erkennen van deze klachten. Vroege signalering, nazorg en een open gesprek over mentale gezondheid kunnen het verschil maken – niet alleen tijdens, maar ook na de zwangerschap.
Een alarmsignaal dat niet genegeerd mag worden – Suïcidaliteit bij HG
De psychische impact van hyperemesis gravidarum (HG) is vaak ontwrichtend – en dat blijkt niet alleen uit verhalen, maar ook uit cijfers.
Een recente studie onder 5.071 Engelse vrouwen met HG bracht een schokkende bevinding aan het licht: maar liefst 31,2% van de vrouwen gaf aan tijdens hun zwangerschap suïcidale gedachten of gevoelens te hebben ervaren.
Deze cijfers onderstrepen hoe urgent het is dat wij als zorgprofessionals niet alleen letten op lichamelijke klachten, maar ook alert zijn op mentale noodsignalen. HG is niet ‘gewoon zwangerschapsmisselijkheid’ – het kan vrouwen tot wanhoop drijven.
🧠 Tijdige herkenning, gerichte begeleiding en compassievolle communicatie kunnen het verschil maken tussen overleven en echt ondersteund worden.
De impact van hyperemesis gravidarum – méér dan misselijkheid alleen
Voor veel vrouwen voelt hyperemesis gravidarum (HG) als een ingrijpende, maar tegelijk onbegrepen aandoening. Wat hen overkomt, wordt vaak niet serieus genomen of afgedaan als ‘hoort erbij’ – terwijl de impact op hun fysieke én mentale welzijn groot is.
Uit onderzoek (o.a. Koken et al., 2008) blijkt dat vrouwen met HG regelmatig kampen met angst en depressie. In die studie werd gesuggereerd dat psychische klachten mogelijk een rol spelen in het verergeren van misselijkheid. Andere onderzoekers, zoals Tan et al. (2010), stellen echter dat deze klachten eerder het gevolg zijn van HG dan de oorzaak.
Wat opvalt: vrijwel alle onderzoeken tot nu toe zijn correlationeel van aard. Dat betekent dat psychische klachten worden gemeten tijdens de zwangerschap, terwijl de vrouw al HG ervaart. Daardoor blijft de vraag onbeantwoord: veroorzaakt HG psychische klachten, of vergroot een bestaande psychische kwetsbaarheid de kans op HG?
Wat wél duidelijk is: HG heeft een aanzienlijke psychologische impact. Zo blijkt uit onderzoek van Tan et al. dat vrouwen met HG meer angst- en depressieklachten rapporteren dan vrouwen die zich in de rouwfase na een miskraam bevinden. Werkende vrouwen met HG blijken bovendien extra kwetsbaar, vanwege druk rond verzuimlimieten en verlies van inkomen.
Om de complexiteit van HG écht te doorgronden, pleiten onderzoekers zoals Ismail en Kenny voor een bredere, syndroomgerichte benadering – één die biologische, psychologische en sociaal-culturele factoren samenbrengt. Alleen dan kunnen we toewerken naar meer inzicht, betere begeleiding en uiteindelijk: effectievere behandelingen.
Onderschat de impact van hyperemesis gravidarum (HG) niet – vrouwen verdienen erkenning én tijdige behandeling
Voor vrouwen met hyperemesis gravidarum (HG) is de zwangerschap zelden een roze wolk. Uit het kwalitatieve onderzoek Women’s Perspectives on the Management and Consequences of HG (n = 107) blijkt dat de psychosociale gevolgen diep ingrijpen.
De cijfers spreken boekdelen:
🔸 50% voelde zich niet serieus genomen door huisarts of verloskundige
🔸 19% stapte zelfs over naar een andere huisarts vanwege onvrede over de begeleiding
🔸 Medicatie werd bij velen te laat opgestart, ondanks ernstige klachten
🔸 Meer dan de helft van de vrouwen die met ziekteverlof ging, had op dat moment nog geen medicamenteuze behandeling ontvangen
Hoewel HG een relatief zeldzame aandoening is, onderstreept dit onderzoek dat het cruciaal is om vrouwen serieus te nemen en vroegtijdig te starten met passende behandeling.
📌 Ook het vakblad Huisarts & Wetenschap besteedde aandacht aan deze uitkomsten en adviseerde huisartsen het volgende: > “De NHG-Standaard Zwangerschap en kraamperiode adviseert meclozine als middel van eerste keus en metoclopramide als middel van tweede keus. Beide middelen kunnen veilig worden gebruikt in de zwangerschap. Verwijs bij hyperemesis.”
➡️ Sinds 16 juni 2025 is ook de informatie op aangepast aan de landelijke richtlijn voor hyperemesis gravidarum, zodat vrouwen en zorgverleners beter geïnformeerd zijn over herkenning en behandeling.
Psychosociale statistieken
- 76.0% reported changes in their plans for future childbearing.
- 19.4% developed a fear of pregnancy, and some specifically developed a fear of having sex.
- 34.8% changed their mind regarding or considered limiting the number of children they planned to conceive.
- 28.7% of women reported that their health-care providers were either uncaring or did not understand.
- Several used adoption or surrogacy to reach their family goals or increased the spacing of their pregnancies.
- 15.2% voluntarily terminated at least one pregnancy because of HG.
- 6.7% reported serious psychological sequelae from their HG experience.
Bron: https://www.nature.com/articles/7211906
🧠 Neurologische complicaties bij hyperemesis gravidarum: preventie en behandeling
Een van de ernstigste complicaties van hyperemesis gravidarum (HG) zijn neurologische aandoeningen veroorzaakt door ondervoeding en elektrolytstoornissen . Deze complicaties zijn zeldzaam, maar potentieel levensbedreigend en vaak te voorkomen bij tijdige herkenning en adequate behandeling.
🔒 Preventie: vier pijlers
Preventie van neurologische schade bij HG berust op een multidisciplinaire aanpak:
- Effectieve anti-emetica: voorkom progressieve ondervoeding en dehydratie
- Laboratorium monitoring: controleer elektrolyten, leverwaarden, thiamine en magnesium
- IV suppletie van nutriënten: inclusief thiamine vóór toediening van glucose
- Zorgvuldige rehydratie: voorkom snelle correctie van hyponatriëmie
🧬 Centrale & extrapontiene myelinolyse (Osmotic Demyelination Syndrome, ODS)
Centrale pontiene myelinolyse (CPM) is een ernstige neurologische aandoening waarbij de myelineschede van neuronen in de pons wordt aangetast. Dit ontstaat meestal door een te snelle correctie van hyponatriëmie. Een variant hiervan is extrapontiene myelinolyse (EPM), waarbij ook andere hersenstructuren zoals het cerebellum, de basale ganglia en het corpus callosum betrokken zijn.
Beide vormen vallen onder het osmotisch demyeliniserend syndroom (ODS) en kunnen gelijktijdig optreden. Symptomen zijn onder andere:
- Bewustzijnsstoornissen
- Spasticiteit of quadriplegie
- Oogbewegingsstoornissen
- Locked-in syndroom (in ernstige gevallen)
⚠️ Wernicke-encefalopathie (WE)
Wernicke-encefalopathie is een acute, potentieel reversibele hersenaandoening veroorzaakt door een absoluut tekort aan thiamine (vitamine B1). HG-patiënten lopen verhoogd risico door langdurige ondervoeding, braken en het toedienen van glucose zonder voorafgaande thiaminesuppletie.
Klinische kenmerken:
- Verwardheid of apathie
- Oogbewegingsstoornissen (nystagmus, oftalmoplegie)
- Ataxie of loopstoornissen
Let op: de klassieke triade is slechts bij ~15% van de patiënten volledig aanwezig.
💉 Thiamine: dosering en toediening
Thiaminedeficiëntie is de belangrijkste oorzaak van WE en moet proactief worden behandeld. Belangrijke aandachtspunten:
- TPV is geen garantie tegen WE: veel TPV-regimes bevatten onvoldoende thiamine
- MVI bevat slechts 6 mg thiamine: onvoldoende bij HG
- Glucose-infuus nooit toedienen zonder voorafgaande thiamine
Aanbevolen dosering bij (verdenking op) WE:
| Fase | Dosering thiamine | Toedieningsweg | Duur |
|---|---|---|---|
| Acute fase | 500–1000 mg/dag | IV, verdeeld over 2–3 giften | 5 dagen tot 3 weken |
| Onderhoud | 50–250 mg/dag | oraal | Minstens 6 weken, langer bij aanhoudende intakeproblemen |
Magnesiumsuppletie is essentieel voor effectieve thiaminewerking
Relevante publicaties:
PubMed 20220320: Long-term health outcomes of children born to mothers with hyperemesis gravidarum
eMedicine.com: Wernicke Encephalopathy
MEDLINEplus Medical Encyclopedia: Wernicke-Korsakoff syndrome
MR imaging findings in alcoholic and nonalcoholic acute Wernicke’s encephalopathy: a review.
Hyperemesis gravidarum werd in een meta-analyse uit 2011 geassocieerd met een groter risico op een laag geboortegewicht (<2500 gram) en vroeggeboorte (<37 weken) BRON Met name vrouwen met HG die onvoldoende aankomen in de zwangerschap (<7kg) of bij wie klachten aanhouden tot en met het tweede trimester lijken een grotere kans op negatieve geboorte uitkomsten te hebben. BRON 1 BRON 2
Uit eerder onderzoek van Veenedaal en Van Oppenraaij bleek al dat HG is geassocieerd met een laag geboortegewicht en prematuur en dysmatuur geboren baby’s. Samen met het Hongerwinter onderzoek en het onderzoek van Fejzo blijkt dat een zwangerschap gekenmerkt door HG ernstige gevolgen kan hebben voor de baby die daaruit geboren wordt. Daarmee wordt vroege, adequate en multidisciplinaire behandeling van HG noodzaak. Verloskundigen en artsen kunnen vrouwen die aan deze ziekte lijden niet langer negeren. Hen niet of niet goed behandelen betekent hun baby risico laten lopen.
Onderzoek door Marlena Fejzo van de Universiteit van Californië toont aan dat baby’s geboren bij vrouwen die tijdens de zwangerschap met extreme misselijkheid en overgeven kampten een ruim 3 keer grotere kans hebben op neurologische ontwikkelingsstoornissen. Het gaat bijvoorbeeld om aandacht-stoornissen, leerproblemen, sensorische stoornissen en vertragingen bij taal en spraak ontwikkeling.
Fejzo vond dat vooral baby’s van vrouwen waarbij symptomen van HG al zeer vroeg in de zwangerschap optraden risico liepen op neurologische ontwikkelingsstoornissen. Behandeling van HG met bijvoorbeeld medicijnen bleek geen rol te spelen.
De precieze oorzaak van de neurologische ontwikkelingsstoornissen werd niet ontdekt. Fejzo wijst naar een aantal mogelijkheden zoals afwijkingen in de zwangerschapshormonen, hormonale veranderingen door extreme stress in verband met HG of het gebrek aan vitamines en ondervoeding bij de moeder door HG.
Een meta-analyse toonde aan dat kinderen van moeders met HG een verhoogde kans hadden op het ontwikkelen van een angststoornis (OR 1.74), slaapstoornis (OR 2.94) en mogelijk teelbalkanker (OR 1.60, tekenen van heterogeniteit op basis van 95% voorspellingsinterval: 0.83-3.08). Uit een narratieve synthese bleek dat maternale HG geassocieerd was met een verhoogd risico op neurologische ontwikkelingsstoornissen bij kinderen, waaronder autismespectrumstoornis en aandachtstekort (hyperactiviteit)stoornis. Er werden geen consistente verbanden gevonden tussen HG tijdens de zwangerschap en de cardiometabole uitkomsten van kinderen.
Bron: Nijsten, K. (2022). Hyperemesis gravidarum: Maternal and neonatal future health – Chapter 8
Een meta-analyse toonde aan dat kinderen van moeders met HG een verhoogde kans hadden op het ontwikkelen van een angststoornis (OR 1.74), slaapstoornis (OR 2.94) en mogelijk teelbalkanker (OR 1.60, tekenen van heterogeniteit op basis van 95% voorspellingsinterval: 0.83-3.08). Uit een narratieve synthese bleek dat maternale HG geassocieerd was met een verhoogd risico op neurologische ontwikkelingsstoornissen bij kinderen, waaronder autismespectrumstoornis en aandachtstekort (hyperactiviteit)stoornis. Er werden geen consistente verbanden gevonden tussen HG tijdens de zwangerschap en de cardiometabole uitkomsten van kinderen.
Bron: Nijsten, K. (2022). Hyperemesis gravidarum: Maternal and neonatal future health – Chapter 8
Het Hongerwinter onderzoek dat uitgevoerd werd door het Amsterdam UMC wees op mogelijke problemen bij baby’s die tijdens de zwangerschap waren blootgesteld aan ondervoeding bij de moeder. Zij hebben op latere leeftijd kans om verschillende lichamelijke klachten te ontwikkelen, zoals hart- en vaatziekten, longziekten of suikerziekte.
Research laat een inconsistent beeld zien in de lange termijn gevolgen van vroegtijdige ondervoeding in de zwangerschap. Sommige onderzoeken zien geen gevolgen hiervan bij het kind, anderen concluderen een verhoogd risico op psychiatrische-, stofwisselings- en hart- en vaatziekten. Kinderen van vrouwen die veel stress ervaren tijdens en/of geïmmobiliseerd zijn door zwangerschap hebben een verhoogd risico op sensorische integratie stoornissen, deels te wijten aan cortisol exposure en een onderontwikkeld vestibulaire systeem.
Dr. Kelly Nijsten van het Amsterdam UMC deed ook onderzoek naar de lange termijn gevolgen van kinderen van moeders met HG. Systematische review toonde aan dat maternale hyperemesis gravidarum geassocieerd is met kleine toenames in nadelige gezondheidsresultaten bij kinderen, waaronder neurologische ontwikkelingsstoornissen, psychische stoornissen en mogelijk teelbalkanker, hoewel het bewijs is gebaseerd op paar studies van lage kwaliteit.
Trefwoorden: autismespectrumstoornis; cardiometabole risicofactoren; dyssomnieën; hyperemesis gravidarum; langetermijneffecten; meta-analyse; neurologischeontwikkelingsstoornissen; systematische review; testiculaire neoplasmen.
- Nature, Dec 13, 2023″ GDF15 linked to maternal risk of nausea and vomiting during pregnancy
- NewScientist, June 8, 2023: We finally know what causes morning sickness
- PubMed 20220320: Long-term health outcomes of children born to mothers with hyperemesis gravidarum
- PubMed Research -WES uncovers new variants in GDF15 associated with hyperemesis gravidarum
- Termination of wanted pregnancy and suicidal ideation in hyperemesis gravidarum: A mixed methods study
- PubMed Research on Fetal Programming and Malnutrition
- PubMed Research on Prenatal Famine
- PubMed Research on Maternal Stress and Fetal Impact
- PubMed Research on Antiemetic Safety
- PubMed Research on Medication Safety in Pregnancy
- PubMed Research on Outcomes of Pregnancies Complicated by Nausea and Vomiting
- Recurrence, postponing pregnancy, and termination rates after hyperemesis gravidarum: Follow up of the MOTHER study
Handvatten voor betere HG-zorg – Praktische tips voor zorgprofessionals
Wil je jouw zorg voor vrouwen met hyperemesis gravidarum (HG) naar een hoger niveau tillen? Op deze pagina vind je een overzicht van praktische hulpmiddelen die je direct kunt inzetten in je werk: van presentaties en informatieve downloads tot tips uit de praktijk die écht het verschil maken.
Deze materialen zijn ontwikkeld in samenwerking met vrouwen die zelf HG hebben doorgemaakt – hun ervaringen vormen een waardevolle bron van inzicht voor elke professional die met deze doelgroep werkt.
Of je nu op zoek bent naar manieren om betere uitleg te geven aan patiënten, je team wilt bijscholen of lokale protocollen wilt aanscherpen: je vindt hier alles wat je nodig hebt om nog beter aan te sluiten op de behoeften van vrouwen met HG.
💡 Let op: Sinds 9 januari 2025 is er een landelijke richtlijn voor de behandeling van hyperemesis gravidarumbeschikbaar. Wij raden zorgverleners aan om hun lokale (verpleegkundige) protocollen en werkwijzen hiermee in lijn te brengen, zodat vrouwen overal in Nederland kunnen rekenen op passende, actuele en wetenschappelijk onderbouwde zorg.
Verwijs door naar steun en herkenning – lotgenotencontact als aanvulling op uw zorg
Wilt u vrouwen met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum (HG) extra ondersteunen? Verwijs hen dan gerust door naar onze website of wijs hen op onze besloten praatgroep op Facebook.
In deze veilige online omgeving vinden vrouwen erkenning, herkenning én praktische tips van anderen die hetzelfde meemaken. Uit ervaring blijkt dat lotgenotencontact een belangrijke aanvulling kan zijn op de medische zorg:
🔹 Het geeft een gevoel van niet alleen zijn
🔹 Het verlaagt stressniveaus
🔹 Het kan bijdragen aan het verminderen of zelfs voorkomen van psychische klachten die ontstaan door HG
Als zorgprofessional kunt u met een simpele verwijzing al veel betekenen. Samen dragen we bij aan een mensgerichte, integrale benadering van HG.
Professionele verdieping in HG – geaccrediteerde bijscholing voor zorgverleners
Wilt u uw kennis over hyperemesis gravidarum (HG) verdiepen en uw begeleiding naar een hoger niveau tillen? Dan is deze scholing precies wat u zoekt. In samenwerking met Stichting ZEHG organiseert verloskundige Marjolein Houben (Just Grow) een geaccrediteerde bijscholing die speciaal is ontwikkeld voor zorgprofessionals.
Tijdens de training krijgt u heldere, praktijkgerichte informatie over: 🔹 De definitie, oorzaken en diagnose van HG 🔹 De medische en psychosociale gevolgen voor moeder en kind 🔹 Behandelopties en communicatie met patiënten 🔹 Handvatten voor het opstellen van een persoonlijk zorgplan 🔹 Ondersteuning bij een eventuele volgende zwangerschap
De scholing combineert wetenschappelijke inzichten met ervaringsverhalen van vrouwen zelf – waardoor u niet alleen leert wat HG ís, maar ook wat het écht betekent.
📌 Op deze pagina vindt u alle praktische informatie, data en inschrijfmogelijkheden.
International Colloquium on Hyperemesis Gravidarum – Blijf als professional in HG wereldwijd verbonden
Bent u zorgverlener met interesse in de nieuwste inzichten rond hyperemesis gravidarum (HG)? Dan is het International Colloquium on Hyperemesis Gravidarum (ICHG) een niet te missen evenement.
Dit tweejaarlijkse congres, georganiseerd door The International Collaboration for Hyperemesis Gravidarum Research– een samenwerking van patiëntenorganisaties en klinische experts wereldwijd – brengt de koplopers in HG-onderzoek en zorg bij elkaar.
In 2019 had Stichting ZEHG de eer om het 3e ICHG in Amsterdam te hosten. Tijdens dit congres deelden toonaangevende onderzoekers, artsen en behandelaars uit binnen- en buitenland hun kennis, visie en ervaringen. De focus lag op de nieuwste wetenschappelijke doorbraken, patiëntgerichte zorg en innovatieve behandelstrategieën voor deze uitdagende aandoening.
🎓 Op de officiële vindt u een overzicht van presentaties en materialen van voorgaande edities.
Wilt u als professional scherp blijven op actuele ontwikkelingen binnen HG-zorg en internationaal kennis uitwisselen? Noteer de volgende editie dan alvast in uw agenda: ICHG 2026
Samen bouwen we aan betere zorg. Wereldwijd.
Op de ICHG website vindt u alle presentaties terug.
Internationale inzichten voor betere HG-zorg – laat je inspireren door ICHG 2019
Tijdens het International Colloquium on Hyperemesis Gravidarum (ICHG) in Amsterdam brachten toonaangevende zorgprofessionals uit de hele wereld hun kennis en praktijkervaring samen om de zorg voor vrouwen met hyperemesis gravidarum (HG) te verbeteren.
Een reeks inspirerende workshops gaf praktische handvatten en nieuwe perspectieven op het begeleiden van vrouwen met HG. Bekijk hier enkele hoogtepunten:
🔹 What Do Our Service Users Want? – Rebecca Painter 🔹 Dietary Information and Support – Marian McBride 🔹 Mental Health Information and Support – Michelle Nicholson
Wil je je verder verdiepen? Alle overige (wetenschappelijke) presentaties van het congres zijn beschikbaar via .
✨ In 2024 stond het thema centraal: Helping Providers Better Understand Hyperemesis Gravidarum – een krachtig signaal voor wereldwijde samenwerking in kennis, empathie en behandelkwaliteit.
Zorg met aandacht: praktische inzichten voor het begeleiden van vrouwen met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid en HG
Als een vrouw met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum (HG) op uw spreekuur verschijnt, neem haar klachten dan altijd serieus. De stap om hulp te zoeken is groot – vrouwen twijfelen vaak lang of hun klachten ‘ernstig genoeg’ zijn, mede doordat ze van hun omgeving horen dat misselijkheid “erbij hoort”. Daardoor doen ze hun klachten soms milder voor dan ze werkelijk zijn.
💡 Overweeg het gebruik van de Rhodes Index of Vomiting, Nausea and Retching om de ernst van misselijkheid objectief vast te stellen. Deze gevalideerde meetmethode helpt u de klachten van de patiënt beter te begrijpen en onderbouwen.
In de landelijke richtlijn voor de behandeling van hyperemesis gravidarum, gelanceerd op 9 januari 2025, wordt het gebruik van deze meetinstrumenten actief aangemoedigd om de ernst van de klachten te beoordelen en de juiste behandelaanpak te kiezen.
💧 Uitdroging en infuusbeleid
Bij HG is ziekenhuisopname met vochttoediening via een infuus regelmatig nodig. Houd er rekening mee dat juist bij ernstige dehydratie aderen moeilijk aan te prikken zijn. Neem hier de tijd voor en ben alert op mogelijke complicaties.
🥄 Sondevoeding: niet vanzelfsprekend
Hoewel sondevoeding soms onderdeel is van de behandeling (zie ook de MOTHER Trial), is het in de praktijk vaak zeer belastend. Veel vrouwen met HG hebben een hypergevoelige kokhalsreflex en spugen de sonde regelmatig uit – zelfs een duodenumsonde. Weeg dit zorgvuldig af, in overleg met de patiënt.
🧠 Psychosociale belasting
HG is geen psychische aandoening, maar kan wél ernstige emotionele en psychische klachten veroorzaken. Veel vrouwen ervaren hun zwangerschap als traumatisch door het verlies van autonomie, de afhankelijkheid van anderen en het wegvallen van hun normale functioneren. Sta hier bewust bij stil in uw begeleiding.
🕰️ Voorkom vertraging in behandeling
Vroege interventie is cruciaal. HG kent een snel verslechterend beloop. Wacht dus niet af; tijdige behandeling voorkomt escalatie.
🤝 Eerlijke communicatie & collegiale samenwerking
Wees open en realistisch over de behandelmogelijkheden bij hyperemesis gravidarum (HG). Bij twijfel over de juiste aanpak of bij complexe casuïstiek adviseren wij zorgprofessionals om de landelijke richtlijn voor HG, opgesteld door de Federatie Medisch Specialisten (gepubliceerd op 9 januari 2025), te raadplegen. Deze richtlijn biedt actuele, evidence-based aanbevelingen voor diagnostiek en behandeling.
Daarnaast kunt u ook contact opnemen met prof. dr. Rebecca Painter, hoogleraar Verloskunde en internationaal gerenommeerd onderzoeker op het gebied van ondervoeding en HG. Zij kan intercollegiaal meedenken over behandeltrajecten en wetenschappelijke onderbouwing.
🧩 Behandeling buiten het ziekenhuis
Zie HG niet als een aandoening die enkel ziekenhuiszorg vereist. Juist in de thuissituatie is nazorg essentieel. Vrouwen waarderen het wanneer hun verloskundige betrokken blijft, ook tijdens ziekenhuisopnames of in de eerste, zwaarste fase van de zwangerschap.
❤️ Versterk de band met de baby
Overweeg extra echo’s of laat vaker het hartje horen. Dit bevordert de binding tussen moeder en kind, en kan de last van HG mentaal verlichten.
🤲 Begeleid met compassie
HG heeft diepgaande impact – niet alleen op het fysieke functioneren, maar ook op het zelfbeeld, de relatie, het ouderschap en de zwangerschapsbeleving. Uw houding als zorgverlener heeft directe invloed op het gevoel van erkenning en veiligheid bij deze vrouwen en hun partners.
🍟 Geen standaardmisselijkheid
HG volgt andere patronen dan misselijkheid bij griep of voedselvergiftiging. Soms is junkfood het enige dat enigszins binnenblijft. Oordeel niet – deze keuze zegt niets over de ernst van de klachten, maar alles over overlevingsinstinct.
👃 Omgevingsprikkels
Veel vrouwen met HG zijn extreem gevoelig voor geurprikkels. Houd hier rekening mee bij kamerkeuze in het ziekenhuis en vermijd sterke geuren zoals parfum tijdens contactmomenten.
Oók de partner verdient aandacht – HG raakt het hele gezin
Wanneer een vrouw kampt met hyperemesis gravidarum (HG), ondervindt haar partner vaak net zo goed de gevolgen. De impact op het gezinsleven is groot: naast het fysieke lijden van de vrouw, komt er bij de partner een gevoel van onmacht, een verhoogde zorglast en voortdurende onzekerheid kijken.
Het wordt extra belastend wanneer signalen door zorgverleners worden genegeerd of gebagatelliseerd. Dit ondermijnt het vertrouwen van partners in de zorg en bemoeilijkt hun vermogen om de vrouw goed te ondersteunen. Veel partners voelen zich verantwoordelijk voor álle aspecten van het dagelijks leven én voor het organiseren van passende medische zorg – en dat weegt zwaar.
Daarom is het essentieel dat zorgprofessionals ook oog hebben voor de ervaringen en behoeften van de partner. Een stukje erkenning kan al veel betekenen. Door beide ouders serieus te nemen en actief te betrekken bij het zorgtraject, draagt u niet alleen bij aan betere ondersteuning voor de vrouw, maar versterkt u ook het fundament van het hele gezin op weg naar het ouderschap.
📖 In Zweden is onderzoek gedaan naar de ervaringen van partners van vrouwen met HG. Lees het artikel hier
Hieronder vindt u publicaties van Professor Rebecca Painter.
November 2025: Professor Rebecca Painter: de nieuwste inzichten m.b.t. de oorzaken en behandeling van Hyperemesis Gravidarum
April 2025: L.A.W. Janssen / L.M. van der Minnen: The nutritional status of people hospitalized for hyperemesis gravidarum
April 2025 – L.M. van der Minnen : The impact and management of hyperemesis gravidarum; Current and future perspectives
December 2022: Oratie Professor Rebecca Painter
Maart 2022 – Long-term health outcomes of children born to mothers with hyperemesis gravidarum
September 2021 –The windsor definition for hyperemesis gravidarum: A multistakeholder international consensus definition
Mei 2021 – DOQ – arts aan het woord :Dr. Painter: ‘Mijn collega’s kunnen hyperemesis gravidarum ook zelf behandelen’
Oktober 2019 – ICHG Dr. Painter: What do Service users want
September 2018 – Dr. Painter: Als je vaak moet overgeven tijdens je zwangerschap
Gespecialiseerde begeleiding: versterk je netwerk met ervaren HG-experts
In deze sectie vind je een overzicht van gespecialiseerde zorgverleners waarmee Stichting ZEHG nauw samenwerkt. Deze experts hebben ervaring met het begeleiden van vrouwen met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid en hyperemesis gravidarum (HG) en vormen een waardevolle aanvulling op jouw eigen behandelnetwerk.
Van diëtisten tot klinisch psychologen, van lactatiekundigen tot verpleegkundig specialisten – allemaal delen zij dezelfde missie: zorg bieden die recht doet aan de complexiteit van HG.
Laat je inspireren, maak gebruik van hun expertise en ontdek hoe samenwerking met deze specialisten jouw zorgpraktijk kan versterken.
Aafje Sluis werkt als klinisch verloskundige en Physician Assistant in OLVG (West). In deze functie begeleid zij bevallingen, heeft zij een wekelijks spreekuur voor zwangeren en werkt zij op de polikliniek waar spoedconsulten voor zwangeren worden gedaan.
Het HG spreekuur is een wekelijks telefonisch spreekuur waarin zij uiteraard aandacht heeft voor medische kant, geeft zij uitleg over de aandoening, geeft zij adviezen over eten en drinken en heeft aandacht voor de mentale kant.
Vraag kosteloos het ZEHG-informatiepakket aan – versterk uw zorg voor vrouwen met HG
Wilt u beter voorbereid zijn in de begeleiding van vrouwen met (ernstige) zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum (HG)? Vraag dan gratis en vrijblijvend een informatiepakket van Stichting ZEHG aan via onderstaand formulier.
Het pakket bevat waardevolle materialen die u direct in uw praktijk kunt inzetten – ontwikkeld in samenwerking met vrouwen die HG van dichtbij hebben meegemaakt.
📦 De informatiepakketten worden op donatiebasis aangeboden. Bij grote belangstelling kan er een wachtlijst ontstaan. Zodra uw pakket verzonden is, ontvangt u hiervan een bevestiging per e-mail.
🩺 Een kleine aanvraag, met groot effect voor uw patiëntenzorg.
Dit informatiepakket bevat:
– 1x ZEHG Magazine (2021)
– 30x ZEHG Infographic
– 1x ZEHG Standaard Voorbereidingsplan
– 1x ZEHG notitieblokje
– 1x ZEHG luxe pen